سنگ کلیه یکی از مشکلاتی است درد زیادی به همراه دارد و خیلی از کسانی که یک بار دچار آن شده اند، نگران برگشت دوباره اش هستند. وقتی سنگ کلیه به صورت طبیعی دفع می شود، خیلی ها فکر می کنند دیگر مشکلی ندارند، اما در واقع ممکن است دوباره سنگ جدیدی در کلیه ها تشکیل شود. به همین دلیل بهتر است بعد از دفع سنگ کلیه، مراقب باشیم و کارهایی انجام دهیم که از برگشت دوباره آن جلوگیری کنیم. با رعایت چند نکته ساده مثل نوشیدن آب کافی، داشتن تغذیه مناسب و دوری از بعضی غذاهای خاص، می توان احتمال برگشت سنگ کلیه را خیلی کمتر کرد.
چرا سنگ کلیه دوباره تشکیل می شود و چطور جلوی آن را بگیریم؟
تشکیل مجدد سنگ کلیه پس از دفع طبیعی، یکی از مشکلات شایعی است که بسیاری از افراد تجربه می کنند. این مسئله معمولا به دلایلی مانند کمبود مصرف آب، تغذیه نامناسب، زمینه های ارثی، بیماری های متابولیکی یا مصرف برخی داروها اتفاق می افتد. زمانی که علت اصلی ایجاد سنگ شناسایی و برطرف نشود، احتمال تشکیل مجدد آن بالا می رود. یکی از مهم ترین راهکارها برای برای جلوگیری از بازگشت سنگ کلیه، افزایش مصرف مایعات، مخصوصا آب است. مصرف حداقل ۸ تا ۱۰ لیوان آب در طول روز باعث رقیق شدن ادرار شده و کمک می کند مواد معدنی مضر از بدن سریع تر دفع شوند. در کنار این مورد، اصلاح رژیم غذایی نیز نقش مهمی دارد.
چه داروهایی برای جلوگیری از بازگشت سنگ کلیه تجویز می شود؟
برای اینکه سنگ کلیه دوباره تشکیل نشود، گاهی پزشک داروهایی تجویز می کند که کمک می کنند ترکیباتی که باعث سنگ سازی می شوند در ادرار کمتر شوند یا بهتر دفع شوند. این داروها بر اساس نوع سنگ کلیه که فرد قبلا داشته، متفاوت هستند و معمولا همراه با تغییراتی در زندگی و رژیم غذایی به کار می روند:
- داروهای ادرارآور (مثل هیدروکلروتیازید): اگر سنگ کلیه از نوع کلسیمی باشد، پزشک ممکن است دارویی مثل هیدروکلروتیازید تجویز کند. این دارو کمک می کند کلسیم کمتری وارد ادرار شود و این باعث می شود احتمال چسبیدن و جمع شدن کلسیم در کلیه و تشکیل سنگ کم شود.
- داروهای قلیایی کننده ادرار (مثل سیترات پتاسیم): اگر سنگ کلیه از نوع اسید اوریکی یا سیستینی باشد، پزشک دارویی مثل سیترات پتاسیم تجویز می کند. این دارو باعث می شود ادرار کمی قلیایی تر شود و این محیط قلیایی کمک می کند که این نوع سنگ ها دوباره تشکیل نشوند.
- داروی آلوپورینول: اگر بدن اسید اوریک زیادی تولید کند، خطر سنگ سازی بالا می رود. در این حالت، آلوپورینول تجویز می شود که میزان اسید اوریک را در بدن و ادرار کم می کند و به این شکل از تشکیل سنگ های اسید اوریکی جلوگیری می کند.
- داروهای مخصوص سنگ های سیستینی (مثل پنی سیلامین): در برخی افراد به دلایل ژنتیکی و بیماری های خاص، نوعی سنگ به نام سیستینی تشکیل می شود. برای این افراد، داروهایی مثل پنی سیلامین یا تیئوپرولین تجویز می شود که کمک می کنند سیستین راحت تر در ادرار حل شود و احتمال تشکیل سنگ کمتر شود.
- آنتی بیوتیک ها برای سنگ های عفونی: بعضی از سنگ ها به دلیل عفونت های مکرر کلیه به وجود می آیند. در این موارد، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک هایی تجویز کند تا عفونت را کنترل کند و مانع از ایجاد دوباره این نوع سنگ ها شود.
مواد غذایی ممنوعه برای جلوگیری از تشکیل مجدد سنگ کلیه
برای اینکه سنگ کلیه دوباره در بدن تشکیل نشود، باید خیلی مراقب غذاهایی که مصرف می کنید باشید. در ادامه، مهم ترین مواد غذایی که باید مراقب شان باشید را معرفی می کنیم:
- نمک زیاد: خوردن نمک زیاد باعث می شود بدن مقدار بیشتری کلسیم وارد ادرار کند. وقتی کلسیم در ادرار زیاد شود، احتمال درست شدن سنگ کلیه بیشتر می شود. غذاهای شور مثل چیپس، ترشی، کنسرو، فست فود و سوسیس و کالباس معمولا نمک زیادی دارند.
- گوشت زیاد: مصرف زیاد گوشت قرمز، مرغ، ماهی و حتی تخم مرغ می تواند باعث شود اسید اوریک در بدن بالا برود. این کار هم باعث درست شدن سنگ کلیه می شود. بهتر است روزانه مقدار کمی گوشت بخورید و از خوراکی های گیاهی مثل حبوبات هم استفاده کنید تا بدن تان متعادل بماند.
- مواد غذایی پر از اگزالات: بعضی از مواد غذایی اگزالات زیادی دارند و وقتی با کلسیم ترکیب می شوند، سنگ کلیه درست می کنند. خوراکی هایی مثل اسفناج، چغندر، ریواس، شکلات، بادام، چای پررنگ و سبوس گندم از جمله مواد غذایی پر اگزالات هستند.
- نوشابه و نوشیدنی های شیرین: نوشابه های گازدار مخصوصا انواعی که رنگ تیره دارند مثل کولا، برای کلیه خیلی مضر هستند. این نوشابه ها تعادل مواد معدنی در بدن را به هم می زنند. همچنین نوشیدنی های شیرین مثل آب میوه های صنعتی هم می توانند باعث زیاد شدن اگزالات و کلسیم در ادرار شوند.
- مکمل های ویتامین :Cخوردن زیاد ویتامین C مخصوصا به شکل قرص یا مکمل، باعث زیاد شدن اگزالات در بدن می شود. بهتر است ویتامین C را از میوه ها بگیرید.
- لبنیات زیاد یا نامناسب: لبنیات برای بدن مفید هستند، اما اگر بیش از حد مصرف شوند یا هم زمان با مواد غذایی پر اگزالات خورده شوند، می توانند باعث تشکیل سنگ شوند. بهتر است لبنیات کم چرب را به اندازه مصرف کنید.
مراجعه به پزشک برای جلوگیری از بازگشت سنگ کلیه بعد از دفع طبیعی
وقتی سنگ کلیه به شکل طبیعی از بدن دفع می شود، خیلی از افراد فکر می کنند مشکلشان کاملا تمام شده، اما در واقع ممکن است این سنگ دوباره برگردد. اگر مراقب نباشیم یا دلیل اصلی ایجاد سنگ کلیه را پیدا و برطرف نکنیم، احتمال این که دوباره سنگ ساخته شود زیاد است. برای این که از برگشت سنگ کلیه جلوگیری کنیم، بهتر است بعد از دفع سنگ به پزشک متخصص مراجعه کنیم تا شرایط کلیه و مجاری ادرار به خوبی بررسی شود. دکتر سید حمیدرضا آرزه گر، متخصص با تجربه در زمینه بیماری های کلیه و مجاری ادراری، می توانند با کمک آزمایش ها و دستگاه های دقیق، دلیل سنگ سازی را مشخص کنند و راه هایی برای پیشگیری از برگشت آن ارائه دهند. برای مشاوره و تعیین وقت ویزیت، می توانید از طریق راه های ارتباطی موجود در سایت دکتر آرزه گر اقدام کنید و از راهکارهای تخصصی ایشان استفاده کنید.
