سیستوسکوپی مثانه و مجاری ادرار
بیماری ها و مشکلاتی که در دستگاه مجاری ادرار و مثانه ایجاد می شوند نیاز به روش های درمانی موثر و دقیق تری دارند. برای انتخاب بهترین نوع روش درمانی انجام آزمایش ها و تست های تشخیصی لازم و ضروری است. یکی از روش های تشخیص و درمان مشکلات مربوط به دستگاه مجاری ادرار و مثانه سیستوسکوپی عنوان می شود. در این مقاله قصد داریم به بررسی نحوه انجام و همچنین اقدامات قبل و بعد از سیستوسکوپی مثانه و مجاری ادرار بپرازیم. برای آشنایی بیشتر با عوارض جانبی این روش تشخیصی و درمانی، تا انتهای مطلب با ما همره باشید.
سیستوسکوپی مثانه و مجاری ادرار چیست؟
به نوعی آزمایش پزشکی که پزشک با استفاده از آن می تواند داخل دستگاه مجاری ادرار، مثانه و پیشابراه را مشاهده کند، سیستوسکوپی گفته می شود. پیشابراه لوله ای است که ادرار را به بیرون هدایت می کند. در این روش آزمایشگاهی برای مشاهده داخل دستگاه مجاری ادراری از یک لوله نازک مجهز به دوربین کوچک استفاده می کنند. این لوله با گردش درون مثانه و سایر بخش ها، تصاویر ثبت شده را به مانتیور متصل به دستگاه ارسال می کند، تا در صورت مشاهده هر نوع علائم غیر عادی بررسی های لازم انجام شوند. نتایج تصویر برداری حاصل از سیستوسکوپی واضح تر و دقیق تر از نتایج حاصل از رادیولوژی خواهد بود.
انواع سیستوسکوپی
بسته به شرایط بیمار و تشخیص اولیه بیماری توسط پزشک معالج از دو نوع سیستوسکوپی استفاده می کنند. تفاوت این دو نوع سیستوسکوپی در نوع لوله مورد استفاده در طول آزمایش خواهد بود. از جمله انواع سیستوسکوپی عبارتند از:
- سیستوسکوپی انعطاف پذیر
در این نوع سیستوسکوپی از نوعی لوله نازک به عرض حدودی یک مداد و همچنین قابل انعطاف استفاده می کنند. در طی انجام سیستوسکوپی انعطاف پذیر بیمار بیدار خواهد ماند.
- سیستوسکوپی سخت
در این نوع سیستوسکوپی از نوعی لوله سخت و سفت استفاده می کنند که دارای عرض و پهنای بزرگتری است. برای انجام سیستوسکوپی سخت نیاز به حسی موضعی یا بیهوشی عمومی بیمار وجود دارد. از این روش اغلب برای نمونه برداری از بافت داخل مثانه یا توده های ایجاد شده استفاده می کنند.
موارد استفاده از سیستوسکوپی مثانه و مجاری ادرار
با بروز برخی علائم مربوط به دستگاه مجاری ادرار مانند بی اختیاری ادرار، مشاهده خون در ادرار، دردناک بودن یا تکرر ادرار، پزشک روش های تشخیصی متعددی تجویز می کند. یکی از این روش ها، سیستوسکوپی مثانه و مجاری ادرار است که برای تشخیص بیماری ها و مشکلات مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد. از جمله این بیماری ها و مشکلات عبارتند از:
- بررسی عفونت های ایجاد شده در دستگاه مجاری ادرار
- بررسی بیماری های مربوط به مثانه مانند سرطان مثانه، سنگ مثانه و التهاب مثانه
- بررسی اندازه پروستات و میزان بزرگ شدن آن
- علت انسداد مجرای ادراری
- درد لگن
- اختلال های حالب
- رشد تومورهای غیر سرطانی
اقدامات قبل از انجام سیستوسکوپی مثانه و مجاری ادرار
انجام اقدامات قبل از سیستوسکوپی از بیماری به بیماری دیگر می تواند متفاوت باشد. همچنین انتخاب نوع سیستوسکوپی در اجرای مراحل قبل از آن دخیل خواهد بود. در حالت کلی در این بخش از مطلب به اقدامات قبل از انجام سیستوسکوپی مثانه و مجاری ادرار می پردازیم.
• مصرف آنتی بیوتیک های مخصوص با تجویز پزشک مربوطه برای کنترل و از بین بردن عفونت های ایجاد شده
• خالی نکردن مثانه برای گرفتن نمونه ادرار به منظور انجام آزمایش
• همراه داشتن یکی از اعضای خانواده یا دوست در صورت استفاده از داروهای بیهوشی عمومی
• مشورت با پزشک مربوطه در مورد توقف یا مصرف داروهای تجویز شده در ارتباط با سایر بیماری ها
مراحل انجام سیستوسکوپی مثانه و مجاری ادرار
سیستوسکوپی مثانه و مجاری ادرار نوعی فرآیند تشخیصی است که بایستی مرحله به مرحله انجام شود تا پزشک متخصص بتواند مشاهدات و بررسی های دقیق تری از نتایج تصویری به دست آمده داشته باشد. سیستوسکوپی ساده به صورت سرپایی و حدود 15 دقیقه طول می کشد و سیستوسکوپی همراه با تزریق داروی بیهوشی به 30 دقیقه زمان نیاز دارد. در ادامه به بررسی مراحل انجام سیستوسکوپی می پردازیم.
• در ابتدا مثانه باید تخلیه شود و بیمار به روی پشت به میز دراز بکشد. به طوری که زانوها خم و پاها به کمک بندهایی در بالا نگه داشته شوند.
• بسته به شرایط بیمار و تشخیص پزشک، داروی بیهوشی عمومی یا بی حسی موضعی به صورت وریدی به بیمار تزریق می شود.
• لوله مجهز به دوربین سیستوسکوپ از طریق نوک آلت تناسلی وارد مجرای ادرار می شود. برای تشخیص از سیستوسکوپ های نازک و برای نمونه برداری و جراحی از سیستوسکوپ های بزرگتر استفاده می کنند.
• با گردش لوله سیستوسکوپ تصاویر ضبط شده به مانیتور مقابل پزشک ارسال می شود تا مشاهدات لازم انجام شوند.
• برای مشاهده کردن واضح و شفاف داخل مثانه و مجاری ادرار محلول استریل به مثانه تزریق می کنند.
• در صورت نیاز، پزشک با استفاده از این ابزارهای مخصوص اقدام به انجام نمونه برداری می کند.
مراقبت های بعد از انجام سیستوسکوپی مثانه و مجاری ادرار
در صورت تزریق داروی بیهوشی، بیمار به یک اتاق منتقل می شود تا تاثیرات ناشی از دارو به تدریج از بین روند. پس از پایان فرآیند سیستوسکوپی مثانه و مجاری ادرار، بیمار الزام به رعایت نکات مهمی است که بایستی انجام دهد. از جمله مراقبت های بعد از انجام سیستوسکوپی مثانه و مجاری ادرار عبارتند از:
• گذاشتن یک دستمال تمیز و گرم روی ناحیه خارجی مجرای ادرار به طور مکرر برای کاهش درد ناشی از سیستوسکوپی
• نوشیدن آب فراوان برای تخلیه کردن مکرر و کامل مثانه و همچنین از بین بردن تاثیرات داروهای بیهوشی و بی حسی
• خودداری از مصرف نوشیدنی های الکلی در روز انجام سیستوسکوپی
• خودداری از بلند کردن اجسام سنگین تا 2 هفته بعد از انجام سیستوسکوپی
• آغاز رابطه جنسی با مشورت پزشک مربوطه
عوارض جانبی سیستوسکوپی مثانه و مجاری ادرار
هر روش تشخیصی و درمانی می تواند عوارض کوتاه یا بلند مدتی به همراه داشته باشد. سیستوسکوپی نیز این قاعده مستثنی نخواهد بود. چنانچه عوارض بعد از سیستوسکوپی ادامه دار باشد، بایستی بیمار به پزشک خود مراجعه کند. از جمله عوارض جانبی سیستوسکوپی مثانه و مجاری ادرار عبارتند از:
• دشوار در دفع ادرار به دلیل تورم مجرای ادرار
• بروز عفونت به دلیل ورود میکروب به درون مجاری ادرار یا مثانه از طریق سیستوسکوپ در موارد نادر
• بروز خونریزی های خفیف تا شدید
• بروز تب بالا 28 درجه
• مشاهده لخته های خون در ادرار
• توانایی نداشتن در نخلیه ادرار
• ایجاد در ناحیه شکم
مراجعه به پزشک
در مطالب فوق به بررسی اهداف و نحوه انجام سیستوسکوپی مثانه و مجاری ادرار پرداخته شد. در این آزمایش با استفاده از وارد کردن لوله ای مجهز به دوربین درون دستگاه مجاری ادرار و مثانه به بررسی مشکلاتی مانند وجود تومور، نمونه برداری، پروستات بزرگ شده، سنگ مثانه و… می پردازند. دکتر حمیدرضا آرزه گر جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری با گذراندن دوره تکمیلی اندویورولوژی از هلند، دارای ۱۱ سال فعالیت در زمینه بیماری های کلیه و مجاری ادراری، به ویژه سنگ، پروستات، ناباروری، ناتوانی جنسی، اختلالات نعوظ و زود انزالی است. شما می توانید برای انجام سیستوسکوپی مثانه و مجاری ادرار و گرفتن نوبت ویزیت با شماره های درج شده در سایت تماس حاصل نمایید.
